กระแส “ออเจ้า” หรือละคร “บุพเพสันนิวาส” กำลังมาแรงเช่นนี้ ทำให้น้อง ๆ หลาย ๆ คนหันมาสนใจศึกษาเรื่องราวของประวัติศาสตร์ และสาขาวิชาโบราณคดี (Archaeology) กันมากขึ้น ตามที่ปรากฏเป็นข่าวว่า มีคนสนใจหลักสูตรนี้ในประเทศไทยอย่างไม่เคยเป็นมาก่อน
หลาย ๆ คนอาจคุ้นหู แต่อาจจะยังไม่เข้าใจอย่างแจ่มแจ้งว่า “โบราณคดี” คืออะไร และเรียนเกี่ยวกับเรื่องอะไร รวมถึง หากอยากไปเรียนสาขานี้ในสหราชอาณาจักร มีมหาวิทยาลัยใดที่เป็นผู้นำหลักสูตรนี้อยู่ วันนี้เราจะมาดูกันให้ชัด ๆ ถึงสาขาวิชาที่กำลังฮ็อตที่สุดในเมืองไทยขณะนี้
โบราณคดี (Archaeology) คืออะไร?
วิชาโบราณคดี หรือ Archaeology เป็นการศึกษาประวัติศาสตร์ทั้งในยุคก่อนประวัติศาสตร์และในยุคที่มนุษย์ถือกำเนิดขึ้นมาแล้ว ผ่านการขุดค้น การวิเคราะห์ทางกายภาพ สิ่งประดิษฐ์ และข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ โดยเน้นไปที่ชุมชนและวัฒนธรรมในอดีต นับตั้งแต่การก่อกำเนิดของมนุษย์ สภาพแวดล้อมในสมัยโบราณ ศิลปะและวัฒนธรรมประเพณีต่าง ๆ โดยแกนหลักของการศึกษา จะมีสองส่วนคือ การวิจัยภาคสนาม และการศึกษาวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ
รายวิชาที่มักมีการเรียนร่วมกับโบราณคดี ก็อย่างเช่น ประวัติศาสตร์, ประวัติศาสตร์ยุคคลาสสิค และประวัติศาสตร์ศิลปะ เป็นต้น นอกจากนี้ ยังให้ความสำคัญทางด้าน หลักฐานทางงานเขียน (literary evidence) และการศึกษาทางด้านภาษาอีกด้วย โดยเฉพาะภาษาในยุคโบราณ
การศึกษาเกี่ยวกับโบราณคดีจึงถือเป็นรากฐานของทักษะที่เฉพาะเจาะจงด้านโบราณคดี แต่ก็จะมีการฝึกทักษะทั่วไปด้วยเช่นกัน เช่น การคิดเชิงวิพากษ์ ความสามารถในการสร้างข้อโต้แย้งเชิงตรรกะ เพื่อสังเคราะห์ข้อมูลจำนวนมาก และเพื่อแสดงความคิดอย่างชัดเจนและโน้มน้าวใจทั้งในรูปแบบของการพูดและการเขียนเป็นลายลักษณ์อักษร ทั้งนี้ หลาย ๆ หลักสูตรด้านโบราณคดีก็มักจะเกี่ยวข้องกับการศึกษาภาษาต่างประเทศหรือภาษาโบราณด้วยเช่นกัน
สิ่งที่น้อง ๆ จะได้เรียนรู้จากสาขาวิชาโบราณคดี
การเรียนวิชาโบราณคดีในระดับปริญญาตรีในสหราชอาณาจักร จะมีรายวิชาทั่วไปที่ต้องเรียน เช่น ระเบียบวิธีทางโบราณคดี (the archaeological method), แนวคิดพื้นฐานทางด้านโบราณคดี (fundamental concepts in archaeology), โบราณคดีวัฒนธรรม (cultural archaeology) และ วิธีการทางภาคสนามและห้องปฏิการ (cultural archaeology and field and laboratory methods)
นอกจากนี้ หลักสูตรของแต่ละที่ แต่ละมหาวิทยาลัยก็จะแตกต่างกันไป ตามความเชี่ยวชาญของคณาจารย์ ภาควิชาหรือสถาบัน แต่โดยรวมก็โฟกัสไปที่เรื่องของประวัติศาสตร์ในยุคโบราณ (ancient history) เป็นสำคัญ และถ้าเป็นสาขาที่เกี่ยวกับ geographic หลักสูตรส่วนใหญ่ก็จะครอบคลุมทั้ง อียิปต์โบราณ เมโสโปเตเมีย กรีกโบราณและโรม แอฟฟริกา เอเชียตะวันออก และจีนโบราณ ทั้งนี้ ผู้เรียนยังอาจจะต้องเรียนเรื่องของภาษา (ทั้งภาษาปัจจุบันและภาษาโบราณ) ที่เกี่ยวข้องกับ area ที่กำลังศึกษาอยู่ เช่น ภาษาจีน ภาษาบาลีและสันสกฤต ภาษากรีกโบราณ ภาษาละติน เป็นต้น
รายวิชาที่เป็นรายวิชาเฉพาะที่ผู้เรียนอาจจะต้องเรียน ได้แก่ อัสซีเรียนศึกษาและอียิปต์ศึกษา (Assyriology and Egyptology), สถาปัตยกรรมโรมัน (Roman architecture), แนวคิดแบบอริสโตเติลและประชาธิปไตยในสมัยกรีกโบราณ (Aristocracy and democracy in the ancient Greek world) โบราณคดีทางทะเลในเมดิเตอเรเนียน (Mediterranean Maritime Archaeology) ประวัติศาสร์และวัฒนธรรมอิทรัสกัน อิตาลี (Etruscan Italy), เหรียญและเงินตราในกรีกโบราณและโรม (Coins in Ancient Greece and Rome), ประวัติศาสตร์และศาสนาในอินเดีย (History and Religion in India) และศิลปะในโลกอิสลาม (Arts of the Islamic World) เป็นต้น
ส่วนใหญ่แล้วงานที่ได้รับมอบหมาย จะเป็นในรูปแบบของ coursework หรือ essays แต่บางครั้งก็ต้องลงพื้นที่เพื่อเก็บข้อมูลหรือทำงานในห้องปฏิบัติการด้วยเช่นกัน
เรียนโบราณคดี จบแล้วไปทำอะไร?
นิสิตส่วนใหญ่ที่จบทางด้านโบราณคดีในสหราชอาณาจักร มักทำงานในฐานะผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณคดี หรือทำงานประจำตามพิพิธภัณฑ์และแหล่งประวัติศาสตร์ต่างๆ รวมไปถึง งานในฐานะ heritage manager เจ้าหน้าที่จัดนิทรรศการ ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์ ผู้ตรวจสอบอาคารประวัติศาสตร์ หรือเจ้าหน้าที่อนุรักษ์ นักจัดเก็บเอกสาร นักเขียนแผนที่ นักวิจัยทางสังคม หรือเจ้าหน้าที่การท่องเที่ยว เป็นต้น
นอกจากนี้ ผู้สำเร็จการศึกษาด้านโบราณคดียังมีอาชีพอื่น ๆ ที่น่าสนใจ เช่น งานการศึกษา การสื่อสารและการโฆษณา งานในภาคธุรกิจและอุตสาหกรรมท่องเที่ยว หรือต่อยอดไปเป็นอาจารย์สอนตามสถาบันการศึกษาต่างๆ ก็ได้เช่นเดียวกัน
5 มหาวิทยาลัยใน UK ที่เปิดสอนด้านโบราณคดี
University of Cambridge
อันดับที่ 1 ของ UK และอันดับที่ 1 โลก ด้านหลักสูตรโบราณคดีมาหลายสมัย จะเป็นใครไปไม่ได้ นอกจาก the Division of Archaeology ของ University of Cambridge ไม่เพียงแต่การได้เรียนในมหาวิทยาลัยระดับโลก แต่น้อง ๆ ยังจะได้เรียนการแปลอักษรอียิปต์โบราณ เรียนวิเคราะห์ความผิดปกติในกะโหลกศีรษะของมนุษย์ในยุคประวัติศาสตร์ อ่านบทกวีของบาบิโลน และแปลความหมายของโบราณวัตถุ ซึ่งดำเนินการเรียนการสอนโดยคณาจารย์ นักวิชาการ และนักโบราณคดีตัวท็อปของโลกนั่นเลยล่ะครับ
Durham University
Durham University ไม่เคยหลุดจาก Top 4 นับตั้งแต่มีการจัดอันดับในปี 2008 เป็นต้นมา Department of Archaeology ของ Durham มีผลงานที่ดีเยี่ยมในแทบทุกด้าน โดยเฉพาะในด้านคุณภาพการวิจัยและโอกาสในการศึกษาในระดับที่สูงขึ้นของบัณฑิต หรือ Graduate Prospects นอกจากนี้ Durham ยังอยู่ไม่ไกลจากแหล่งโบราณคดีที่ยอดเยี่ยมที่สุดของ UK อย่าง Hadrian's Wall อีกด้วย ซึ่งถือเป็นกำไรของผู้เรียนที่จะได้ฝึกภาคสนามบ่อยครั้งเท่าที่ต้องการ
University of Oxford
University of Oxford มี School of Archaeology ที่ยอดเยี่ยมไม่แพ้ใคร ซึ่งเป็นที่ใฝ่ฝันของใครหลายๆ คน ที่อยากจะเข้าไปสัมผัส School of Archaeology ที่นี่มีหลักสูตรปริญญาตรีแบบ Honours 2 หลักสูตร ได้แก่ BA in Archaeology & Anthropology ซึ่งโฟกัสไปที่เรื่องของมานุษยวิทยา วัฒนธรรม และวิวัฒนาการของมนุษย์ และ BA in Classical Archaeology and Ancient History ซึ่งจะเน้นไปที่วิวัฒนาการทางสังคมเป็นหลัก
Birkbeck, University of London
Birkbeck, University of London มาแรงมากๆ ในปีนี้ โดยเป็นครั้งแรกที่มหาวิทยาลัยสามารถขึ้นมาอยู่ที่ Top 5 ของสาขาโบราณคดี ด้วยคะแนนความพึงพอใจของผู้เรียน (Student Satisfaction) และคุณภาพงานวิจัย (Research Quality) ที่โดดเด่นและมีพัฒนาการขึ้นเรื่อยๆ ทั้งนี้ หลักสุตรส่วนใหญ่ของ Birkbeck มักมีการเรียนการสอนในภาคค่ำ ซึ่งถือเป็นทางเลือกที่น่าสนใจ สำหรับผู้ที่ไม่สะดวกจะเรียนในเวลาปกติ ที่อยากเรียนโบราณคดี ในมหาวิทยาลัยระดับท็อป
University College London (UCL)
ในทุกการจัดอันดับด้านโบราณคดี จะขาด Institute of Archaeology ของ University College London (UCL) ไปไม่ได้เด็ดขาด ด้วยชั้นเรียนการบรรยายที่เรียกว่าเป็น Top Class ของจริง ผนวกเข้ากับระบบซัพพอร์ตต่างๆ ของมหาวิทยาลัย ก็ไม่แปลกที่ใครๆ ก็อยากเรียนที่ UCL หลักสูตรโบราณคดีของที่นี่ ได้รับเงินทุนสนับสนุนจากทางภาครัฐให้นิสิตได้มีการลงพื้นที่สำรวจ ถึง 70 วัน รวมถึง Experimental Archaeology course จำนวน 4วัน ที่มีการคัดเลือกจากผู้สมัครในสาขาวิชาอย่างเข้มข้น
Study in the UK
น้อง ๆ ที่สนใจหลักสูตรด้านโบราณคดี (Archaeology) หรือ หลักสูตรอื่น ๆ ในสหราชอาณาจักร (UK) สามารถติดต่อเพื่อขอข้อมูลและ รับคำปรึกษา จากผู้เชี่ยวชาญด้านการศึกษาต่อสหราชอาณาจักรของ SI-UK ได้ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่ายใด ๆ
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
3 สาขาวิชาที่ต้องไปเรียนที่ UK เท่านั้น
Top 5 หลักสูตร History of Art ในสหราชอาณาจักร (UK)
Top 10 มหาวิทยาลัยใน UK สาขาปรัชญา
